Dialektal sathda maishiy leksikaning o‘rganilishi

  • O‘qituvchi, Angor tumani 23-umumta'lim maktabi

DOI

https://doi.org/10.47689/2181-3701-vol3-iss8/S-pp306-312

Kalit so‘zlar

dialekt , maishiy leksika , leksikologiya , til madaniyati , lingvokulturologiya , xalq og‘zaki ijodi , so‘z boyligi , mintaqaviy nutq

Annotasiya

Til – millat madaniyati, tafakkuri va tarixining ajralmas qismidir. Dialektal sathda maishiy leksikaning o‘rganilishi tilshunoslikda muhim ilmiy yo‘nalishlardan biri hisoblanadi, chunki xalqning turmush tarzi, urf-odatlari va madaniy qadriyatlari aynan so‘z boyligida, xususan, dialektal nutqda o‘z aksini topadi. Maishiy leksika xalqning kundalik hayotida qo‘llanadigan so‘z va iboralar tizimini tashkil etadi. Ular turli hududlarda o‘ziga xos fonetik, morfologik va semantik farqlarga ega bo‘lib, tilning tarixiy taraqqiyoti, milliy qadriyatlar va madaniy xususiyatlarini yoritishda muhim manba bo‘lib xizmat qiladi. Mazkur tadqiqotda o‘zbek tili dialektlarida uchraydigan maishiy leksik birliklarning shakl va mazmun jihatidan farqlanishi, ularning adabiy til bilan o‘zaro munosabati, tarixiy ildizlari hamda bugungi nutq madaniyatidagi o‘rni tahlil qilinadi. Dialektal sathdagi leksik o‘ziga xosliklarni o‘rganish milliy tilning boyish jarayonini, xalq tafakkurining ijtimoiy-madaniy ko‘rinishlarini aniqlash imkonini beradi. Tadqiqotda qiyosiy va struktur tahlil usullaridan foydalanilgan bo‘lib, dialektal leksika va adabiy til o‘rtasidagi o‘zaro ta’sirning lingvokulturologik xususiyatlari ochib beriladi.

Bibliografik manbalar

Akhmedov, S. (2018). Dialectal variations of everyday vocabulary in Uzbek language. Tashkent: Fan va texnologiya.

Berdimurodova, N. (2020). Sociolinguistic aspects of dialectal speech in rural Uzbekistan. Journal of Uzbek Linguistics, 4(2), 45–56.

Bozorova, M. (2021). Lexical peculiarities of household vocabulary in regional dialects. Modern Philology Research, 2(5), 33–41.

Crystal, D. (2003). A Dictionary of Linguistics and Phonetics (5th ed.). Oxford: Blackwell.

Ferguson, C. (1994). Dialect, register, and genre: Working assumptions about conventionalization. In Sociolinguistic Perspectives (pp. 15–36). Oxford University Press.

Hudson, R. A. (1996). Sociolinguistics (2nd ed.). Cambridge University Press.

Labov, W. (1972). Sociolinguistic Patterns. Philadelphia: University of Pennsylvania Press.

Mahmurova, D. (2019). Lexical-semantic features of Uzbek dialectal vocabulary. Tashkent State University Journal of Philology, 3(1), 74–85.

Nurmatov, A. (2017). O‘zbek shevalarining leksik xususiyatlari va ularning tasnifi. Tashkent: Universitet nashriyoti.

Poplack, S. (1980). The notion of the dialect and the speech community. Language in Society, 9(3), 45–65.

Trudgill, P. (2000). Sociolinguistics: An Introduction to Language and Society (4th ed.). London: Penguin.

Uzbekova, F. (2022). Modern approaches to the study of dialectal household lexicon in Turkic languages. Linguistic Studies Review, 6(3), 122–138.

Wardhaugh, R., & Fuller, J. (2015). An Introduction to Sociolinguistics (7th ed.). Wiley-Blackwell.

Weinreich, U. (1953). Languages in Contact: Findings and Problems. New York: Linguistic Circle of New York.

Yusupova, S. (2021). Regional linguistic identity and dialect vocabulary in Uzbekistan. Philological Sciences, 8(4), 97–108.

Yuklashlar

22 9

Nashr qilingan

Dialektal sathda maishiy leksikaning o‘rganilishi

Qanday qilib iqtibos keltirish kerak

Eshto‘xtarova, M. 2025. Dialektal sathda maishiy leksikaning o‘rganilishi. Xorijiy lingvistika va lingvodidaktika. 3, 8/S (Sep. 2025), 306–312. DOI:https://doi.org/10.47689/2181-3701-vol3-iss8/S-pp306-312.