Konseptualizatsiya va kategorizatsiya (toifalanish) toifalarning vujudga kelishi omili sifatida

  • PhD, dotsent, Mirzo Ulug‘bek nomidagi O‘zbekiston Milliy universiteti

DOI

https://doi.org/10.47689/2181-3701-vol3-iss3-pp73-78

Kalit so‘zlar

Konseptualizatsiya , kategorizatsiya , toifalar , tafakkur , bilish jarayoni , til va ong , tushuncha shakllanishi , madaniy kontekst

Annotasiya

Ushbu maqola konseptualizatsiya va kategorizatsiya jarayonlarining inson tafakkurida toifalarning shakllanishidagi o‘rnini yoritishga bag‘ishlangan. Konseptualizatsiya — bu obyekt va hodisalarni umumiy belgilar asosida idrok qilish, ularni anglab, tushunchaviy shaklga keltirish jarayonidir. Kategorizatsiya esa bu tushunchalarni muayyan toifalarga ajratish, ularni guruhlarga birlashtirish orqali tafakkurda tartib yaratadi. Mazkur jarayonlar inson ongida borliqni tizimlashtirish, uni tushunish va muloqot jarayonida ifodalash imkonini beradi. Maqolada konseptualizatsiya va kategorizatsiyaning til, tafakkur, madaniyat va bilish jarayonlari bilan uzviy bog‘liqligi ko‘rsatib o‘tiladi. Shuningdek, toifalarning shakllanishi nafaqat individual tafakkurga, balki jamiyatda mavjud bo‘lgan til va madaniy me’yorlarga ham bog‘liq ekanligi asoslab beriladi. Bu esa toifalarning dinamik va kontekstga bog‘liq xarakterini ochib beradi.

Bibliografik manbalar

Микешина Л.А. Категоризация как всеобщая процедура познавательной деятельности // Философия науки: учебное пособие. 2-е изд., перераб. и доп. М., 2006. С. 99

Rosch E. Principles of categorization. In D. J. Levitin (Ed.), Foundations of cognitive psychology: Core readings, 2002. – pp. 251–270.

Витгенштейн Л. Логико-философский трактат / Л. Витген-штейн // Избранные работы / Л. Витгенштейн ; пер. В Руднева. – Москва : Территория будущего, 2005. – С. 13-222.

Хайдеггер, М. Бытие и время / М. Хайдеггер ; пер. с нем. В. В. Бибихина. – Харьков : Фолио, 2003. – C. 73.

Фуко, М. Слова и вещи. Археология гуманит. наук : пер. с фр. / М. Фуко. – Санкт-Петербург : А-cad : Талисман, 1994. – C.30.

Guignard, J.-B. Linguistique Cognitive et modèles catégoriaux: Quelques considérations épistémologiques / J.-B. Guignard // Corela Cognition Représentation Langage. – 2011. – V. 9, № 2.

Болдырев Н. Н. Когнитивная семантика : введ. в когнитив. лингвистику : курс лекций / Н. Н. Болдырев ; Тамбов. гос. ун-т им. Г. Р. Державина. – Тамбов : Изд-во ТГУ, 2014. – С.115.

Дзюба Е.В. Лингвокогнитивная категоризация действительности в русском языковом сознании : дис. ... д-ра филол. наук : 10.02.01, 10.02.19 / Е. В. Дзюба ; Урал. гос. пед. ун-т. – Екатеринбург, 2016. – C. 96, 464-465.

Delbecque N. Linguistique cognitive. Comprendre comment fonctionne le langage. Champs linguistiques / N. Delbecque. – Bruxelles : De Boeck-Duculot, 2006. – P. 35.

Попова, З. Д. Когнитивная лингвистика / З. Д. Попова, И. А. Стернин. М., 2007. – С. 90.

Лакофф Д. Женщины, огонь и опасные вещи: Что категории языка говорят нам о мышлении / Пер. с англ. И. Б. Шатуновского. — М.: Языки славянской культуры, 2004. — С.63.

Лакофф Дж. Мышление в зеркале классификаторов / Пер. с англ. Р.И.Розиной // Новое в зарубежной лингвистике. Вып. XXIII. Когнитивные аспекты языка. - М., 1988 – С. 12-51.

Yuklashlar

46 13

Nashr qilingan

Konseptualizatsiya va kategorizatsiya (toifalanish) toifalarning vujudga kelishi omili sifatida

Qanday qilib iqtibos keltirish kerak

Mamatova, F. 2025. Konseptualizatsiya va kategorizatsiya (toifalanish) toifalarning vujudga kelishi omili sifatida. Xorijiy lingvistika va lingvodidaktika. 3, 3 (May 2025), 73–78. DOI:https://doi.org/10.47689/2181-3701-vol3-iss3-pp73-78.

Nashr

Bo'lim

13.00.00 – PEDAGOGIKA FANLARI