Skopos theory and cultural adaptation in translating Uzbek tourism texts into English

Madinabonu Sobitova

doi:10.47689/2181-3701-vol3-iss4-pp46-51

Madinabonu Sobitova stajyor-o‘qituvchi, O‘zbekiston davlat jahon tillari universiteti

DOI

https://doi.org/10.47689/2181-3701-vol3-iss4-pp46-51

Kalit so‘zlar

Skopos nazariyasi , sayyohlik tarjimasi , madaniy moslashuv , o‘zbekcha-inglizcha tarjima , funksionalistik yondashuv , mahalliylashtirish , madaniyatlararo aloqa , tarjima strategiyalari

Annotasiya

Ushbu tadqiqot o‘zbek sayyohlik matnlarini ingliz tiliga tarjima qilishda Skopos nazariyasini qo‘llashni o‘rganadi va xalqaro auditoriya talablarini qondirish uchun madaniy moslashuv zarurligini ta’kidlaydi. Turizm sohasidagi matnlar yo‘nalishlarni targ‘ib qilish va xorijiy tashrif buyuruvchilarni jalb etishga qaratilgani bois, tarjimonning vazifasi lingvistik tenglikdan tashqariga chiqadi. Bu esa pragmatik funksiyalarga, maqsadli madaniyat me’yorlariga va targ‘ibot maqsadlariga e’tibor qaratishni talab etadi. Hans Vermeer tomonidan taqdim etilgan Skopos nazariyasi asl matnga qat’iy sodiqlikdan ko‘ra tarjimaning maqsadini (yoki skoposini) ustuvor qo‘yadi. Ushbu funksional yondashuv, ayniqsa, madaniy o‘ziga xoslikni saqlash va ishontirish ta’siri muhim o‘rin tutgan sayyohlik tarjimasi uchun juda mos keladi. Tadqiqotda o‘zbek sayyohlik matnlarining aniq misollarini o‘rganib chiqib, to‘g‘ridan-to‘g‘ri tarjimada qiyinchilik tug‘diradigan umumiy madaniy havolalar, iboralar va tarixiy ifodalar aniqlanadi. So‘ngra, ushbu elementlarni ingliz tilida so‘zlashuvchi auditoriyaga moslashtirish orqali haqiqiylikka putur yetkazmagan holda matnning tushunarliligini va jozibadorligini qanday oshirish mumkinligi ko‘rsatib beriladi. Shuningdek, tadqiqotda ko‘zlangan skoposlarga mos keladigan mahalliylashtirish, tushirib qoldirish va tushuntirish qo‘shimchalari kabi strategiyalar muhokama qilinadi. Natijalar samarali turizm tarjimasi manba va maqsadli madaniyatlar o‘rtasida maqsadli, auditoriyaga yo‘naltirilgan tanlovlar orqali vositachilik qilishi kerakligini tasdiqlaydi.

Bibliografik manbalar

Cronin, M. (2003). Translation and globalization. Routledge.

Katan, D. (2004). Translating cultures: An introduction for translators, interpreters and mediators. St. Jerome Publishing.

Nord, C. (1997). Translating as a purposeful activity: Functionalist approaches explained. St. Jerome Publishing.

Reiss, K., & Vermeer, H. J. (1984). Grundlegung einer allgemeinen Translationstheorie. Max Niemeyer Verlag.

Snell-Hornby, M. (1988). Translation studies: An integrated approach. John Benjamins Publishing Company.

Venuti, L. (1995). The translator's invisibility: A history of translation. Routledge.

Vermeer, H. J. (1989). Skopos and commission in translational action. In A. Chesterman (Ed.), Readings in translation theory (pp. 173-187). Finn Lectura.

Vinay, J. P., & Darbelnet, J. (1995). Comparative stylistics of French and English: A methodology for

Yuklashlar

PDF (English)

49 14

Nashr qilingan

2025-07-15

Qanday qilib iqtibos keltirish kerak

Sobitova, M. 2025. O‘zbek turizm matnlarini ingliz tiliga tarjima qilishda Skopos nazariyasi va madaniy moslashtirishning ahamiyati. Xorijiy lingvistika va lingvodidaktika. 3, 4 (Jul. 2025), 46–51. DOI:https://doi.org/10.47689/2181-3701-vol3-iss4-pp46-51.