Озиқ-овқат саноатида ишлаб чиқарилган бўёқлар таъсирида ўпканинг морфологик хусусиятларини аниқлаш усуллари ва уларнинг фитокоррекцияси

  • Т.ф.д. профессор,. профессор, Абу Али ибн Сино номидаги Бухоро давлат тиббиёт институти
  • Таянч докторант, Абу Али ибн Сино номидаги Бухоро давлат тиббиёт институти

DOI

https://doi.org/10.47689/2181-3663-vol3-iss5-pp7-17

Kalit so‘zlar

озиқ-овқат қўшимчаси , озиқ-овқат хавфсизлиги , нано ўлчов , наноматериал , титан диоксиди , токсиклик

Annotasiya

Озиқ-овқат саноати турли хил синтетик ва табиий деб таснифланган бўёқлардан фаол фойдаланади. Сунъий равишда яратилган органик бирикмалар бўлган синтетик бўёқлар одатда табиий муҳитда топилмайди. Уларнинг ишлаб чиқарилиши кўпинча гранулалар ёки кукунлар шаклида ишлаб чиқарилади, улар сувли муҳитда осон эрийди .

Синтетик бўёқлардан фарқли ўлароқ, табиий бўёқлар фақат табиий манбалардан тайёрланади. Бу табиий моддалар нафақат озиқ-овқат маҳсулотларини бўяш, балки уларни биологик фаол элементлар ва озуқа моддалари билан бойитиб, озуқавий қийматини оширади.

Бироқ, табиий бўёқлар юқори ҳарорат ва ҳаво таъсирида ёмонлашади, бу ишлаб чиқарувчилардан уларни сақлаш шароитларига алоҳида эътибор беришни талаб қилади. Титан диоксиди (Е171), темир оксиди (Е172), шунингдек кумуш (Е174) ва олтин (Е175) асосидаги металл бўёқлар каби наношаклларда озиқ-овқат бўёқларидан фойдаланиш муаммоси тобора долзарб бўлиб бормоқда ва қўшимча тадқиқотларни талаб қилади. Нанозаррачалар бир хил моддаларнинг каттароқ зарралари хоссаларидан сезиларли даражада фарқ қилиши мумкин бўлган хусусиятларга эга, бу эса уларнинг инсон саломатлигига таъсирини чуқур таҳлил қилиш заруратини келтириб чиқаради .

Ўзбекистонда, шунингдек, халқаро миқёсда озиқ-овқат бўёқлари қўшимчаларининг сифати ва хавфсизлигини назорат қилиш тадқиқот натижаларининг ишончлилигини таъминлайдиган даражада стандартларга жавоб бериши керак.

Bibliografik manbalar

Бессонов В.В., Передеряев О.И., Богачук М.Н., and Малинкин А.Д. "Пищевые красители в современной индустрии пищи – безопасность и контроль" Пищевая промышленность, no. 12, 2012, pp. 20-24.

Самсонова М. В., Черняев А.Л. Гистологическая дифференциальная диагностика гранулематозных болезней легких (часть I) //Архив патологии. – 2019. – Т. 81. – №. 1. – С. 65-70.

ГОСТ Р 52671-2006. Продукты пищевые. Методы идентификации и определения массовой доли синтетических красителей в карамели. -М.: Стандартинформ, 2007. – 23-52 с.

Bahadar H., Maqbool F., Niaz K. et al. Toxicity of Nanoparticles and an Overview of Current Experimental Models // Iranian Biomedical Journal. 2016. N 20 (1). P. 1-11.

Lee D., Fanucchi M. V., Plopper C. G., Fung J., Wexler A.S. Pulmonary architecture in the conducting regions of six rats // Anat. Rec. (Hoboken). 2008. Vol.291, №8. P.916-926.

Шурлыгина, А. В., et al. "Влияние комплекса мелатонина, оксида алюминия и полиметилсилоксана на клеточный состав селезёнки мышей, содержавшихся в условиях круглосуточного освещения." Acta Biomedica Scientifica 6.4 (2021): 252-264.

Mohamed H.R. Estimation of TiO2 nanoparticle-induced genotoxicity persistence and possible chronic gastritis-induction in mice // Food Chem. Toxicol. – 2015. – Vol. 83. – P. 76-83.

Jovanovrc B. Critical review of public health regulations of titanium dioxide, a human food additive // Integrated environmental assessment and management. – 2014. – Vol. 11, № 1. – P. 10-20.

Н.А. Тюмина. "Количественные характеристики популяции реснитчатых эпителиоцитов бронхов крыс в процессе формирования дефинитивной структуры легких" Вестник новых медицинских технологий. Электронное издание, vol. 12, no. 5, 2018, pp. 259-263.

Тутельян В.А. и др. Оптимальное питание-основа здорового образа жизни //Здоровье молодежи: новые вызовы и перспективы. – 2019. – С. 228-249.

Azimova Z.S., (2023) Morphological Parameters of Rats After the Introduction of Titanium Dioxide (TiО2) Nanoparticles. Journal of healthcare and life-science, №2(3),34-38

Azimova, Z. S. (2022). Side Effects of Dietary Supplement E-171 (Titanium Dioxide) Associated with the Specific Toxicity of the Particles to the Body. Research Journal of Trauma and Disability Studies,2022, №1(9), 60-66.

Bettini S, Boutet-Robinet E, Cartier C, Coméra C, Gaultier E, Dupuy J, Naud N, Taché S, Grysan P, Reguer S, Thieriet N, Réfrégiers M, Thiaudière D, Cravedi JP, Carrière M, Audinot JN, Pierre FH, Guzylack-Piriou L, Houdeau E. Food-grade TiO2 impairs intestinal and systemic immune homeostasis, initiates preneoplastic lesions and promotes aberrant crypt development in the rat colon. Sci Rep. 2017 Jan 20; 7:40373. doi: 10.1038/srep40373. PMID: 28106049; PMCID: PMC5247795.

Azimova Z.S. (2022) The effect of food dyes on the development of kidney diseases in children/ Вarqarorlik va еtakchi tadqiqotlar onlayn ilmiy jurnali №2(12),652-658

Азимова З.С. (2024), Морфофункциональные особенности легких под влиянием красителей, применяемых в пищевой промышленности, и их фитокоррекция .Фундаментал ва клиник тиббиёт ахборотномаси № 4 (10),265-266.

Азимова З.С., Хасанова Д.А. (2024) Xарактеристика побочного эффекта пищевой добавки Е-171(титан диоксид) и её связь с специфической токсичностью для организма (обзор литературы) Тиббиётда янги кун №8 (70), (23-27).

Yuklashlar

105 44

Nashr qilingan

Озиқ-овқат саноатида ишлаб чиқарилган бўёқлар таъсирида ўпканинг морфологик хусусиятларини аниқлаш усуллари ва уларнинг фитокоррекцияси

Qanday qilib iqtibos keltirish kerak

Хасанова , Д. and Азимова , З. 2024. Озиқ-овқат саноатида ишлаб чиқарилган бўёқлар таъсирида ўпканинг морфологик хусусиятларини аниқлаш усуллари ва уларнинг фитокоррекцияси. Profilaktik tibbiyot va salomlatlik. 3, 5 (Oct. 2024), 7–17. DOI:https://doi.org/10.47689/2181-3663-vol3-iss5-pp7-17.