Болаларда жигар ва талоқнинг ёпиқ шикастланишларини хирургик даволаш натижалари

  • Тиббиёт фанлари доктори, профессор, Жарроҳлик ва болалар жарроҳлиги кафедраси мудири, Тиббиёт ходимларининг касбий малакасини ривожлантириш маркази директори, Тошкент, Ўзбекистон.
  • Изланувчи, Болалар жарроҳлиги бўлими, Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази, Табобат ишлари бўйича директор ўринбосари, Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Сирдарё вилояти филиали
  • Тиббиёт фанлари доктори, доцент, Жарроҳлик ва болалар жарроҳлиги кафедраси, Тиббиёт ходимларининг касбий малакасини ривожлантириш маркази. Тошкент, Ўзбекистон.

DOI

https://doi.org/10.47689/2181-3663-vol4-iss2-pp19-33

Kalit so‘zlar

болалар , ёпиқ қорин жароҳати , FAST протоколи , жарроҳлик даволаш , таққослама таҳлил

Annotasiya

Мақсад. Болаларда ёпиқ қорин шикастланишлари (ЁҚШ) билан боғлиқ ҳолатларда жарроҳлик даволаш натижаларининг таққослама таҳлилини ўтказиш.

Материал ва усуллар. 2006–2024 йилларда Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази (РШТЁИМ)га ётқизилган жигар ва талоқ шикастланишлари бўлган 365 нафар болани хирургик даволаш натижалари таҳлил қилинди. Бунда 2 гуруҳ ўзаро солиштирилди: ретроспектив когортада (2006–2017 йй., n=165) стандарт диагностик усуллар қўлланилган; проспектив когортада (2017–2024 йй., n=200) эса диагностик алгоритмга FAST протоколи киритилган. Бунда қуйидаги кўрсаткичлар баҳоланди: шикастланиш сабаблари, шифохонагача бўлган муддат, AAST классификацияси бўйича шикастланиш хусусиятлари, қорин бўшлиғидаги эркин суюқлик ҳажми, гемодинамик параметрлар, жарроҳлик аралашувлари турлари, операциядан кейинги ўлим ҳолати ва шифохонада қолиш давомийлиги. Статистик таҳлил χ²-тести ва Стьюдентнинг t-тести ёрдамида бажарилди.

Натижалар. Тадқиқот даврида (2006–2024 йй.) ЁҚШ билан мурожаатлар сони йиллик бир неча ҳолатлардан 40 тадан ортиқ ҳолатгача ошди; асосий сабаблар – йўл-транспорт ҳодисалари (45,9%) ва баландликдан йиқилиш (26,8%). Иккала гуруҳда ҳам изолирланган жароҳатлар устун бўлди (73,7%). Локализация бўйича талоқ (35,8%) ва жигар (32,3%) етакчилик қилди. AAST бўйича I–II даражали шикастланишлар жигар учун 69–71,8%, талоқ учун 68–69% ни ташкил этди. Проспектив гуруҳда консерватив даволаш кўпроқ қўлланилди (40,0% га қарши 13,3%; p<0,001) ва лапаротомиялар камроқ амалга оширилди (8,0% га қарши 15,2%; p=0,047). Лапароскопиядан лапаротомияга конверсия частотаси 50,0% дан 9,6% гача қисқарди (p<0,001). Ўлим кўрсаткичи солиштирма гуруҳда 3,0%, проспектив гуруҳда 1,5% ни ташкил этди (p<0,05). Шифохонада қолишнинг ўртача давомийлиги 14,2±2,6 кундан 7,5±2,7 кунгача қисқарди (p<0,001).

Хулоса. FAST-диагностикаси клиник амалиётга жорий этилгани болаларда ЁҚШни бошқариш тактикасига оптималлаштирувчи таъсир кўрсатди – асоссиз лапаротомиялар миқдорини камайтирди, шифохонада даволаниш муддатини қисқартирди ва ўлим кўрсаткичини пасайтирди. FAST болаларда қорин паренхиматоз аъзолари жароҳатларини баҳолаш алгоритмининг зарурий элементи сифатида қаралиши лозим.

Bibliografik manbalar

Wisner DH, Kuppermann N, Cooper A, Mahajan P, Tunik M, Atabaki SM, et al. Management of children with solid organ injuries after blunt torso trauma. Ann Surg. 2015;261(2):347–55.

Kim, K. H., Kim, J. S., & Kim, W. W. (2017). Outcome of children with blunt liver or spleen injuries: Experience from a single institution in Korea. International journal of surgery (London, England), 38, 105–108. https://doi.org/10.1016/j.ijsu.2016.12.119

Maeda S, Kondo Y, Osuka A, Suzuki T, Okamoto K, Kuwagata Y, et al. Management and outcomes of pediatric blunt liver and spleen injury: SHIPPs study. Acute Med Surg. 2024;11(1):e976.

Grootenhaar, M., Lamers, D., Ulzen, K. K., de Blaauw, I., & Tan, E. C. (2021). The management and outcome of paediatric splenic injuries in the Netherlands. World journal of emergency surgery : WJES, 16(1), 8. https://doi.org/10.1186/s13017-021-00353-4

Davies DA, Pearl RH, Ein SH, Langer JC, Wales PW. Management of blunt splenic injury in children: Evolution of the nonoperative approach. J Pediatr Surg. 2009;44(5):1005–9.

Williams, R. F., Grewal, H., Jamshidi, R., Naik-Mathuria, B., Price, M. (2023). Updated APSA Guidelines for the Management of Blunt Liver and Spleen Injuries. Journal of pediatric surgery, 58(8), 1411–1418. https://doi.org/10.1016/j.jpedsurg.2023.03.012

Coccolini, F., Montori, G., Catena, F., Kluger, Y., Biffl (2017). Splenic trauma: WSES classification and guidelines for adult and pediatric patients. World journal of emergency surgery: WJES, 12, 40. https://doi.org/10.1186/s13017-017-0151-4

Tugnoli G, Kluger Y, Ansaloni L, Biffl WL, Peitzman A, Coimbra R, et al. Liver trauma: WSES 2020 guidelines. World J Emerg Surg. 2020;15:24.

Nakao, S., Katsura, M., Yagi, M., Ogura, H., & Oda, J. (2024). Assessing associated factors for failure of nonoperative management in pediatric blunt liver and spleen injuries: a secondary analysis of the SHIPPs study. European journal of trauma and emergency surgery: official publication of the European Trauma Society, 50(5), 2249–2257. https://doi.org/10.1007/s00068-024-02575-y

Lee, J., Moriarty, K. P., & Tashjian, D. B. (2012). Less is more: management of pediatric splenic injury. Archives of surgery (Chicago, Ill. : 1960), 147(5), 437–441. https://doi.org/10.1001/archsurg.2012.141

Grigovich, I. N., Derbenev, V. V., Leukhin, M. V., & соавт. (2014). Травмы печени у детей. Российский вестник детской хирургии, анестезиологии и реаниматологии, 4(4), 27–35.

Lynch, T., Kilgar, J., & Al Shibli, A. (2018). Pediatric abdominal trauma. Current Pediatric Reviews, 14(1), 59–63. https://doi.org/10.2174/1573396313666170815100547

Lyttle, B. D., Williams, R. F., & Stylianos, S. (2024). Management of pediatric solid organ injuries. Children (Basel), 11(6), 667. https://doi.org/10.3390/children11060667

Butler, E. K., Mills, B. M., Arbabi, S., et al. (2020). Laparoscopy compared with laparotomy for the management of pediatric blunt abdominal trauma. Journal of Surgical Research, 251, 303–310. https://doi.org/10.1016/j.jss.2020.01.030

Lee, P. C., Lo, C., Wu, J. M., et al. (2014). Laparoscopy decreases the laparotomy rate in hemodynamically stable patients with blunt abdominal trauma. Surgical Innovation, 21(2), 155–165. https://doi.org/10.1177/1553350612474496

Pearson, E. G., & Clifton, M. S. (2017). The role of minimally invasive surgery in pediatric trauma. Surgical Clinics of North America, 97(1), 75–84. https://doi.org/10.1016/j.suc.2016.08.005

Nance, M. L., Holmes, J. H., IV, & Wiebe, D. J. (2006). Timeline to operative intervention for solid organ injuries in children. Journal of Trauma, 61(6), 1389–1392. https://doi.org/10.1097/01.ta.0000244167.45002.58

Wang, W., Lei, H., Zhang, W., et al. (2024). Treatment of blunt splenic injury in children in China. Frontiers in Surgery, 11, 1502557. https://doi.org/10.3389/fsurg.2024.1502557

Riaz-Ul-Haq, M., Shafiq-Ur-Rehman, Makki, Y., et al. (2023). Analysis of blunt abdominal solid organ injury in children: A single centre study. Pakistan Journal of Medical & Health Sciences, 17(1), 130. https://doi.org/10.53350/pjmhs2023171130

Gong, J., Mei, D., Yang, M., et al. (2017). Emergency CT of blunt abdominal trauma: Experience from a large urban hospital in Southern China. Quantitative Imaging in Medicine and Surgery, 7(4), 461–468. https://doi.org/10.21037/qims.2017.08.03

Coccolini, F., Coimbra, R., Ordonez, C. et al. Liver trauma: WSES 2020 guidelines. World J Emerg Surg 15, 24 (2020). https://doi.org/10.1186/s13017-020-00302-7

Yuklashlar

37 10

Nashr qilingan

Болаларда жигар ва талоқнинг ёпиқ шикастланишларини хирургик даволаш натижалари

Qanday qilib iqtibos keltirish kerak

Акилов , Х., Соатмуродов, Ш. and Примов, Ф. 2025. Болаларда жигар ва талоқнинг ёпиқ шикастланишларини хирургик даволаш натижалари. Profilaktik tibbiyot va salomlatlik. 4, 2 (Aug. 2025), 19–33. DOI:https://doi.org/10.47689/2181-3663-vol4-iss2-pp19-33.

Nashr

Bo'lim

Salomatlikni shakllantirishning tibbiy-ijtimoiy jihatlari