DOI
https://doi.org/10.47689/2181-3663-vol4-iss4-pp46-54Kalit so‘zlar
miokard infarkti , teri orqali koronar intervensiya , yurak reabilitatsiyasi , jismoniy faollik , SDNN , ikkilamchi profilaktika , HADS , lipid profiliAnnotasiya
Zamonaviy reperfuzion davolash usullari, jumladan teri orqali koronar intervensiyalar (TKI) keng joriy etilishiga qaramay, miokard infarkti (MI) butun dunyo bo‘ylab bemorlarda muddatidan oldin o‘lim va nogironlikning asosiy sabablaridan biri bo‘lib qolmoqda. MIdan keyin bemorlarni kompleks davolashning eng muhim tarkibiy qismi yurak reabilitatsiyasi hisoblanadi. U organizmning funksional imkoniyatlarini tiklash, takroriy yurak-qon tomir asoratlari xavfini kamaytirish va bemorlarning hayot sifatini yaxshilashga qaratilgan tizimli jismoniy mashg‘ulotlarni o‘z ichiga oladi.
Ushbu tadqiqotning maqsadi funksional, gemodinamik, metabolik va psixoemotsional ko‘rsatkichlardagi o‘zgarishlarni baholash asosida MI va TKIdan keyingi bemorlarda jismoniy kardioreabilitatsiya samaradorligini tahlil qilishdan iborat.
Materiallar va usullar. Tadqiqotga standart farmakologik terapiya olgan va 4 haftalik jismoniy reabilitatsiya dasturidan o‘tgan 40-75 yoshdagi 68 nafar bemor (41 erkak va 27 ayol) kiritildi. Protokol o‘rtacha intensivlikdagi aerobik mashqlar (yurish, statsionar velosipedda harakatlanish), nafas olish mashqlari va davolovchi jismoniy tayyorgarlik elementlariga asoslangan edi. Dasturning samaradorligi 6 daqiqalik yurish testi, exokardiografiya, yurak urishi va qon bosimi monitoringi, yurak ritmi o‘zgaruvchanligi (SDNN) tahlili, lipid profili ko‘rsatkichlari va yuqori sezgir C-reaktiv oqsil darajasi, shuningdek, HADS shkalasi bo‘yicha psixoemotsional holat yordamida baholandi.
Natijalar. 4 haftalik kardioreabilitatsiya dasturi tugagandan so‘ng, bemorlarning aksariyatida barcha tahlil qilingan parametrlarning sezilarli yaxshilanishi kuzatildi. 6 daqiqalik yurish testida bosib o‘tilgan masofa 320 m dan 420 m gacha (p<0,001) oshdi, bu jismoniy chidamlilikning oshganligini ko‘rsatadi. Chap qorincha qon otish fraksiyasi 49,5% dan 53,1% gacha yaxshilandi (p = 0,002), ayniqsa dastlabki sistolik disfunksiyasi bo‘lgan bemorlar guruhida sezilarli yaxshilanish kuzatildi. Vegetativ gomeostaz yaxshilandi, bu SDNN ning 72 dan 93 ms gacha oshishi bilan tasdiqlandi (p < 0,001). Jismoniy mashqlarga javoban lipid almashinuvida ham ijobiy o‘zgarishlar qayd etildi: PZLP darajasi 0,8 mmol/l ga kamaydi (p<0,01), maqsadli ko‘rsatkichlarga (<1,8 mmol/l) erishgan bemorlar ulushi ikki barobar oshdi. hs-CRP darajasi 4,8 dan 2,9 mg/l gacha (p = 0,001) kamaydi, bu yallig‘lanishning pasayganini ko‘rsatadi. Bundan tashqari, psixoemotsional holatning yaxshilanishi qayd etildi, bu HADS shkalasi bo‘yicha xavotir va depressiya ko‘rsatkichlarining 2,7-2,9 ballga (p<0,001) pasayishi bilan ifodalandi.
Bibliografik manbalar
Albus C, Herrmann-Lingen C, Jensen K, et al. Importance of psychosocial factors in cardiology: ESC position paper. Eur Heart J. 2019;40 (7):1204-1220.
Ambrosetti M, Abreu A, Corra U, et al. Secondary prevention after coronary revascularization: ESC consensus document. Eur J Prev Cardiol. 2022;29 (3):409-427.
Anderson L, Thompson DR, Oldridge N, et al. Exercise-based cardiac rehabilitation for coronary heart disease: Cochrane review. Cochrane Database Syst Rev. 2016; (1):CD001800.
Artinian NT, Fletcher GF, Mozaffarian D, et al. Interventions to promote physical activity and dietary lifestyle changes. Circulation. 2010;122 (4):406-441.
Balady GJ, Ades PA, Bittner VA, et al. Referral, enrollment, and delivery of cardiac rehabilitation: AHA statement. Circulation. 2011;124 (25):2951-2960.
Bigger JT, Fleiss JL, Steinman RC, et al. RR variability and mortality risk after myocardial infarction. Circulation. 1992;85 (1):164-171.
Camm AJ, Lüscher TF, Serruys PW. The ESC Textbook of Cardiovascular Medicine. 3rd ed. Oxford University Press; 2019.
European Association of Preventive Cardiology. Clinical impact of exercise on endothelial function. Eur J Prev Cardiol. 2022;29 (4):1-10.
Gielen S, Laughlin MH, O'Connor C, et al. Exercise training in heart failure: ESC Working Group statement. Eur J Heart Fail. 2020;22 (9):1577-1598.
Goldsmith RL, Bigger JT, Steinman RC. Comparison of HRV before and after cardiac rehabilitation. Am J Cardiol. 1991;67 (15):1362-1364.
Knapton M. Cardiac rehabilitation improves quality of life. BMJ. 2019;366:l4960.
Kodama S, Tanaka S, Saito K, et al. Effect of aerobic exercise training on serum levels of high-density lipoprotein cholesterol. Arch Intern Med. 2007;167 (10):999-1008.
Lavie CJ, Arena R, Franklin BA, et al. Cardiac rehabilitation and healthy lifestyle interventions: Policy statement from the AHA. Circulation. 2019;139 (21):e997-e1012.
Mazurek M, Huisman MV, Lip GYH. Secondary prevention in coronary artery disease: real-world gaps. Int J Cardiol. 2021;331:14-20.
Piepoli MF, Corrà U, Benzer W, et al. Secondary prevention through cardiac rehabilitation: from knowledge to implementation. Eur J Prev Cardiol. 2020;27 (10):1018-1031.
Ridker PM, Rifai N, Rose L, et al. Comparison of C-reactive protein and low-density lipoprotein cholesterol levels in the prediction of first cardiovascular events. N Engl J Med. 2002;347 (20):1557-1565.
Rutledge T, Redwine LS, Linke SE, et al. Depression in cardiac rehabilitation: Review. Psychosomatics. 2013;54 (6):507-521.
Tadic M, Cuspidi C. The influence of blood pressure variability on cardiovascular outcomes. Curr Opin Cardiol. 2020;35 (4):336-343.
Usmanova G.I., Karimov A.R. Efficacy of complex rehabilitation in post-MI patients: experience in Uzbekistan. Central Asian Journal of Medicine. 2023;9 (2):14-21.
WHO. Cardiovascular diseases (CVDs). Fact sheet. Geneva: WHO; 2023.
WHO/ISH Risk Prediction Charts for Central Asia. Geneva: WHO; 2023.
Williams B, Mancia G, Spiering W, et al. 2023 ESC/ESH Guidelines for the management of arterial hypertension. Eur Heart J. 2023;44 (21):2000-2102.
Yuklashlar
35 9Nashr qilingan
Qanday qilib iqtibos keltirish kerak
Nashr
Bo'lim
Litsenziya
Mualliflik huquqi (c) 2025 Зарина Насырова, Нигина Исмати

Ushbu ish Creative Commons Attribution 4.0 Worldwide.











