O‘rta Osiyoning qadimgi davr o‘simlik dunyosini o‘rganish va paleobotanik tadqiqotlar tarixshunosligi

  • Tayanch doktorant, Milliy arxeologiya markazi, O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi

DOI

https://doi.org/10.47689/2181-1415-vol5-iss3/S-pp101-109

Kalit so‘zlar

Aristotel / Vavilov / Masson / eski Termiz / Quldortepa / madaniy o‘simliklar

Annotasiya

Dehqonchilik bu o‘simlik mahsulotlarini ishlab chiqarish uchun qishloq xo‘jaligi ekinlarini yеtishtirishning bir yo‘li, odatda madaniylashtirilgan o‘simliklarni yеtishtirib, xo‘jalikda ishlatilishi uchun dehqonchilikdan foydalaniladi. Qadimdan insonlar o‘zlariga kerakli bo‘lgan qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini yеtishtirish uchun dehqonchilik sohasida turli to‘siqlarni yеngib o‘tishga va iqlim o‘zgarishlariga bardoshli bo‘lib, unga moslashishga yoki uzoq yillar davomida o‘zlari foydalanib keladigan o‘simlik navlarini iqlimga moslashtirib borishga urinishgan. Ajdodlarimiz ming yillar davomida dehqonchilik vohalarini o‘zlashtirib, ekin-tekinchilik bilan shug‘ullanganlari sari tajribalari ortib boravergan. Aholining ko‘payishi ozuqaga bo‘lgan talabning ham ortib borishiga olib kelavergan insoniyat ming yillar davomida o‘ziga qulay bo‘lgan ekin maydonlarini o‘zlashtirib olgan. Muallifning bu ishida qadimgi insoniyat xo‘jaligida mavjud bo‘lgan o‘simlik dunyosini o‘rganilishi haqida qisqacha aytib o‘tilgan.

Ko'chirildi

Kuchirilganligi haqida ma'lumot yuk.

Bibliografik manbalar

Вавилов Н. И. Проблема происхождения мирового земледелия в свете современных исследований. - М.-Л: 1932, –С. 304.

Кудряшев С. Н., Растительность Гузара. Труды Ботанического института Узбекистанского филиала Академии Наук СССР, 1941.

Кудряшев С. Н. Материалы по культурной флоре Древнего Термеза. Труд Академии Наук УзССР, II том. 1945. с. 176-191.

Лунина С.Б. Города Южного Согдa в VIII – XII вв. – Ташкент: Фан. 1984. – 148 с.

Массон В.М. Средняя Азия и Древний Восток. - М.-Л., 1964. –С.32-45.

Ҳасанов У. Ҳ., Маданий ўсимликларнинг келиб чиқиш марказлари, Т., 1989.

Шишкин В. А., “Kурган” и мечеть Чор-Сутун в развалинах Старого Термеза. Труд Академии Наук УзССР. 1941.

Якубов Й. Паргар в VII-VIII вв. н. э.: Верхний Зеравшан в эпоху раннего средневековья. – Душанбе: Академия Наук Таджикской ССР Иститут Истории им. А. Дониша. 1979.

Akishev, K. A. 1969. Winter Settlement and Dwelling of Ancient Wusun [in Russian]. Izvestia AN Kaz SSR Ser. obshestv 1:39-46.

Brite E.B., Kidd F.J., Betts A., Cleary M.N. Millet cultivation in Central Asia: Aresponseto Milleretal // Holocene. – 2017. – №27(9). – P. 1415-1422.

Badirdinov D. “Madaniy o‘simliklarning kelib chiqishi”, “O‘zbekiston arxeologiyasi muommolar va еchimlar” ilmiy amaliy konferensiyasi. 2023. 149-153 b.

Garry J. Martin “Etnobotany” A methods manual (People and Plantsnts’ convervation manuals). Springer-Science. 1995.

Harrison, N. 1995. Preliminary Archaeobotanical Findings from Anau, 1994 excavations. Progress Report, Harvard IuTAKE Excavations at Anau South, Turkmenistan:28-36

Harris, D., V. Masson, Y. Berezkin, M. Charles, C. Gosden, et al. 1993. Investigating early agriculture in Central Asia: New Research at Jeitun, Turkmenistan. Antiquity 67:324-338

Harris, D., and C. Gosden. 1996. The Beginnings or Agriculture in Western Central Asia. In The Origins and Spread of Agriculture and Pastoralism in Eurasia, Harris D (ed) (Smithsonian Institution Press, Washington D.C.) pp. 370-389

Herrmann G., Kurbansakhatov K. The International Merv Project: Preliminary report on the second season (1993). // Iran: British Institute of Persian Studies. – 1994. – №32. – P. 53-75.

Lisitsina, Gorislava N. 1969. The Earliest Irrigation in Turkmenia. Antiquity XLIII:279. Lisitsina, Gorislava N. 1981. The History of Irrigation Agriculture in Southern Turkmenia. In The Bronze Age Civilization of Central Asia: Recent Soviet Discoveries. Philip L. Khol. New York: M. E. Sharpe, Inc.

Miller, Naomi. 1996 unpublished. Plant Remains from Tuzusai and Talgar City, Kazakhstan, 1994 and 1995 seasons University of Pennsylvania Museum – MASCA Museum Applied Science Center for Archaeology – Ethnobotanical Laboratory Report 16. 1999. Agricultural Development in Western Central Asia in the Chalcolithic and Bronze Ages. Vegetation History and Archaeobotany 8:13-19.

Moore, Katherine, Naomi F. Miller, Fredrik T. Heibert, and Richard H. Meadow. 1994. Agriculture and Herding in Early Oasis Settlements of the Oxus Civilization. Antiquity.

Pumpelly, Raphael, ed. 1908. Explorations in Turkestan: Expadition of 1904, Prehistoric Civilizations of Anau. Volume two. Washington: Carnegie Institution of Washington.

Saidov M.M., Kim Hwanil, Kang Ji Won, A., Cho Sang Gi, A. Berdimurodov, D. Badirdinov. Quldortepa yodgorligida olib borilgan tadqiqotlar. “O‘zbekistonda arxeologik tadqiqotlar” 2018-2019-yillar. 12-son. Samarqand 2020. b. 282-289.

Spengler, Robert N., III, and George Willcox. 2013. Archaeobotanical Results from Sarazm, Tajikistan, an Early Bronze Age Village on the Edge: Agriculture and Exchange. Journal of Environmental Archaeology.

Willcox, George. 1991. Carbonized Plant Remains from Shortughai, Afghanistan. In New Light on Early Farming: Recent Developments in Palaeoethnobotany. J. M. Renfrew, ed. Pp. 139-153.

Yuklashlar

84 15

Nashr qilingan

Qanday qilib iqtibos keltirish kerak

Badirdinov , D. 2024. O‘rta Osiyoning qadimgi davr o‘simlik dunyosini o‘rganish va paleobotanik tadqiqotlar tarixshunosligi. Jamiyat va innovatsiyalar . 5, 3/S (Mar. 2024), 101–109. DOI:https://doi.org/10.47689/2181-1415-vol5-iss3/S-pp101-109.