DOI
https://doi.org/10.47689/2181-1415-vol6-iss6-pp50-56Kalit so‘zlar
kiberjinoyatchilik , shaxsiy ma’lumotlarni himoya qilish , elektron to‘lov tizimlari , ma’lumotlarning oshkor bo‘lishi , kiberhavfsizlik , raqamli firibgarlik , tovlamachilik dasturlari , fishing , onlayn-banking xavfsizligi , kiberjinoyatlarning oldini olish strategiyalariAnnotasiya
Axborot-kommunikatsiya texnologiyalarining shiddat bilan rivojlanishi zamonaviy jamiyatni tubdan o‘zgartirib, bank sohasi, davlat xizmatlari va turli tijorat sektorlarida yangi imkoniyatlar yaratdi. Biroq, raqamli transformatsiya ayni paytda kiberjinoyatchilar tomonidan faol foydalanilayotgan zaifliklarni ham keltirib chiqardi. Ushbu tadqiqot shaxsiy ma’lumotlarning tarqalishi va elektron to‘lov tizimlari bilan bog‘liq firibgarliklarga alohida e’tibor qaratgan holda kiberjinoyatchilik global tendensiyasining kuchayishini ko‘rib chiqadi. Xalqaro statistik ma’lumotlar tahlili tashvishli o‘sish yo‘nalishini ko‘rsatmoqda: AQShda 2024-yilda 16,6 milliard dollar zarar bilan rekord darajadagi 860 000 ta kiberjinoyat qayd etilgan. Xuddi shunday tendensiyalar kiberjinoyatchilik darajasi keskin oshgan Rossiya va O‘zbekistonda ham kuzatilmoqda. O‘zbekistonda kiberjinoyatlar uch yil ichida qariyb 70 barobar ko‘payib, 1 trillion so‘mdan ortiq zarar yetkazgan holda barcha ro‘yxatga olingan jinoyatlarning deyarli yarmini tashkil etdi. Tadqiqot kiberjinoyatlarga qarshi kurashishning uch tarkibiy qismli kompleks tizimini taklif etadi: ma’lumotlarni shifrlash va kirishni nazorat qilishni o‘z ichiga olgan texnik choralar; javobgarlikni kuchaytiruvchi huquqiy va me’yoriy islohotlar; ixtisoslashtirilgan huquqni muhofaza qilish bo‘linmalari va idoralararo ma’lumotlarni integratsiyalash tizimlarini yaratish bo‘yicha tashkiliy tashabbuslar.
Ko'chirildi
Bibliografik manbalar
Varese F., Lavorgna A., Shortland A. The World Cybercrime Index // PLOS ONE. 2024. Vol. 19. № 4.
Federal Bureau of Investigation. Internet Crime Report 2024. Internet Crime Complaint Center (IC3), 2024.
Morgan S. Top 10 Cybersecurity Predictions and Statistics For 2024 // Cybersecurity Ventures. 2024.
Следственный департамент МВД Российской Федерации. Статистический отчет о IT-преступлениях в России. 2024.
F.A.C.C.T. Киберпреступность в России и СНГ, 2023–2024 гг. Тренды, аналитика, прогнозы. 2024.
Positive Technologies. Актуальные киберугрозы в странах СНГ 2023-2024. 2024.
Госдума Российской Федерации. Федеральный закон об усилении ответственности за утечки персональных данных. Ноябрь 2024.
Генеральная прокуратура Республики Узбекистан. Статистические данные о киберпреступлениях в Узбекистане. 2024.
Хайдаров А. Интервью телеканалу «Узбекистан 24» о киберпреступности. 2025.
Институт законодательства и правовой политики при Олий Мажлисе Республики Узбекистан. Перспективы правовой политики в области противодействия киберпреступности. 2024.
Dupont B., Fortin F., Leukfeldt R. Broadening our understanding of cybercrime and its evolution // Journal of Crime and Justice. 2024. Vol. 47. № 4. P. 435-439.
Center for Internet Security. 16 CIS Experts' Cybersecurity Predictions for 2024. 2024.
KELA. The State of Cybercrime 2025 Report. 2025.
SpyCloud. 2024 in Review: Cybercrime Deep Dive & Predictions for 2025. 2025.
Закон Республики Узбекистан «О кибербезопасности» от 15.04.2022 № ЗРУ-764.
Yuklashlar
12 2Nashr qilingan
Qanday qilib iqtibos keltirish kerak
Nashr
Bo'lim
Litsenziya
Mualliflik huquqi (c) 2025 Бахтиёр Умаров (Автор)
Ushbu ish Creative Commons Attribution 4.0 Worldwide.
